1. Frustratieagressie
Een leerling gebruikt verbaal geweld als direct en veelal impulsief gevolg op een voor hem frustrerende gebeurtenis: hij wordt gepest, hij heeft net een onvoldoende gekregen of heeft thuis iets naars meegemaakt enz.
2. Instrumentele agressie
Een leerling gebruikt kwaadheid, schelden, pesten, dreiging of andere vormen van geweld opzettelijk, meestal om een bepaald doel of effect te bereiken. De leerling wil dan de macht overnemen of de leerkracht (of anderen) bewust bang maken, zodat hij gaat toegeven, bv: een hoger cijfer of dat hij er toch niet wordt verwijderd.
Hieronder een aantal filmpjes en opdrachten om dit te verhelderen. En om te onderzoeken welk gedrag effectief is bij welk type agressie. Bedenk bij het kijken naar de eerste 2 filmpjes dat de docent aan het begin het gesprek tussen de meiden onderling NIET hoort.
- Op welk moment zou jij ingegrepen hebben en met welke reactie?
- Op welk effect reken je bij de leerling?
Kijk nu naar onderstaand filmpje. Stop precies bij 1.01 seconden
- Wat zou een de-escalerende reactie van de leerkracht kunnen zijn?
Bekijk nu het hele bovenstaande filmpje:
- Hoe de-escaleert de leerkracht verder?
- Wat zie je als effect op de leerlingen?
In de klas komt het nog al eens voor dat leerlingen aanvankelijk gefrustreerd zijn (over een onvoldoende bv). Als je dan begrip toont, en probeert te achterhalen wat de aanleiding is, is de kans groter de leerling ‘bekoelt’. Dit doe je vooral door goede vragen te stellen, dat de-escaleert. Je op- of aanmerkingen kunnen ook tot escalatie leiden: er komt nog meer agressie omhoog. Je gooit dan olie-op-het-vuur, omdat je bv de leerling te brutaal vindt. Sommige leerlingen proberen dan de macht over te nemen: ze worden opzettelijk verbaal agressief. Dan wordt het instrumentele agressie. Op school komt dat nog al eens voor bij leerkrachten met veel ordeproblemen.
Daarover gaat het volgende filmpje. Bekijk ‘m maar STOP na 26 seconden. Wat zou jij nu zeggen als reactie op de leerling? Wat zou het effect van de leerling kunnen zijn op jouw reactie?
Bekijk het filmpje nog een keer, nu helemaal. Wat zie je gebeuren als reactie op de leerkracht? Wie is ten slotte de baas? Hoe zie je dat?
Bekijk het volgende filmpje. Let goed op de reactie van de leerkracht na de eerste halve minuut.
- Vergelijk deze reactie van de leerkracht met die van jou na filmpje 1.
- Wat zijn overeenkomsten en verschillen?
- Wat leer je over je eigen gedragsgewoontes bij agressief gedrag van leerlingen?
Met frustratieagressie ga je dus anders om dan met instrumentele agressie.
met dank aan Johan Hamstra
.
1 opmerking:
duidelijke insteek
Een reactie posten